Fırka-ı Islahiye Ordusunun Özellikleri ve Faaliyetleri

Fırka-ı Islahiye Ordusunun Özellikleri ve Faaliyetleri 

Nuri Yavuz 

Özet

19. yüzyıl, Osmanlı devletinin dayandığı “geleneksel imparatorluk” temellerinin bütün dünyada köklü olarak değiştiği bir çağdır. Fransız İhtilalinin getirdiği “dil-kültür-vatan” temeline dayalı yeni toplum ve devler anlayışı Avrupa’da uluslararası siyaseti de değiştirdi. Osmanlı devleti gibi çokkültürlü ve çok milletli devletler, bu süreçte ciddi bir buhran yaşadılar. Üstelik Osmanlı devleti, zayıflamış olan gücü sebebiyle bu süreçte büyük güçlerin, parçalanmasını hızlandıran müdahaleleri ile de mücadele etmek zorunda kaldı. Osmanlı toplumunda, bu değişimin öncülüğünü üstlenebilecek toplumsal/sivil güçler bulunmadığı için, Osmanlı bürokrasisi bu değişimi gerçekleştirme rolünü üstlenmiş görünmektedir. Devletin geleneksel yapısına da uygun olan bu yeni rolün yerine getirilmesi pratik anlamda “devlet”in hayatın bütün alanlarına müdahale etmesi ile sonuçlanmıştır. 19. yüzyılın başlarından itibaren giderek çoğalan “denetim dışı” alanları yeniden itaat altına almak ve göçebelikten yerleşik hayata geçişi sağlamak için öteden beri sürdürülen iskan faaliyetleri hız kazandı. Fırka-i Islahiye’nin kurulması işte bu beklentilerin bir sonucudur. Yakın tarihte yapılmasına rağmen Fırka-i Islahiye’nin icraatı bir askeri hareket gibi algılanmaktadır. Halbuki 1865-1866 yıllarında Çukur-ova, Cebel-i Bereket (Gavur Dağı) ve Kozan dağlarında devlet idaresini yeniden kuran Fırka-i Islahiye, yalnız bir askeri hareket olmayıp, bunun yanında özellikle konar-göçer oymakların, iskan ve yerleşmelerinin de başarıldığı bir kuruluştur. Ayrıca bu hareket sırasında kurulan kasaba ve köyler, bugün önemli merkezler haline gelmiş olup, çevre il ve ilçelerinde gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Fırka-i Islahiye’nin kuruluş sebebi, 1853 Kırım harbine kadar dayanır. 1853-1856 Kırım harbi esnasında çekilen asker sıkıntısı, Cebel-i Bereket ve Kozan-Dağları bölgelerinden de asker istenmesine sebep olmuştur. Ancak bu istek, bu bölgelerdeki aşiretlerin devlete olan muhalefetlerinden dolayı gerçekleşmemiştir. 

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Fırka-i Islahiye, Çukurova, Konar-göçer, İskan, Cebel-i Bereket, Kazan Dağı

Tam Metin

The Features and Activities of Fırka-ı Islahiye (The Division of Renovation)

Nuri Yavuz 

Abstract

19 century is a period in which the foundations of “traditional empires”, also the bases of Ottoman State, changed in a radical way. A new understanding of society and state, based on the premises of language-culture-nation and spurred by the French Revolution, changed the international policies throughout the Europe. States having multi-cultural and multi-national structures such as Ottoman State witnessed crisis during this period. Moreover, Ottoman State had to struggle with the interventions of big states, which were intended to facilitate the process of disintegration and during these times, the state was losing power. Since the Ottoman society lacked crucial social and civic parties that assume responsibility of change, it could be said that the Ottoman bureaucracy assumed that role. Assuming this role which fitted the traditional structure of the state, consequently, resulted in intervention of the state in all areas of life. From the beginning of the 19th century, to control the increasing out-of-control domains and facilitate the transition from nomadic life to settled life, housing policies that had been implemented for years accelerated. The foundation of Fırka-i islahiye (Division of Renovation) was a result of these expectations. Although conducted in the recent past, practices of Fırka-i islahiye are regarded as military actions. However, it should be noted that, Fırka-i islahiye which re-established the authority of state between the years of 1865-1866 in Çukurova, Gebel-i Bereket (Mount Gavur) and Mount Kozan was not only a military action but also an organization which managed the settlement movements of nomadic tribes. Beside this, the villages and cities that were founded at these times, later, have become important centers and played crucial roles in development of neighboring cities. The reason of foundation of Fırka-i islahiye dates back to Crimean War which took place in 1853. Military difficulties experienced especially in finding soldiers to fight in Crimean War brought about a call for soldiers from the regions of Cebel-i Bereket and Mount Kozan. However, this call remained unanswered because of oppositions of tribes to the state. 

Key Words: Ottoman Fırka-i islahiye (Division of Renovation), Çukurova, Nomads, Settlement, Mount Bereket, Mount Kozan 

Full Text